نگاهی به برخی از شبکه‌های اجتماعی ایرانی
کپی برابر اصل نیست
جدا از “مصلحت سیاسی” که بهانه تلاش بخشی از حاکمیت برای فیلترینگ شبکه های اجتماعی خارجی مانند فیس بوک و توییتر است، عده ای هستند که معتقدند استفاده از شبکه های اجتماعی خارجی نقض امنیت اطلاعات کاربران است و بهتر است کاربران از شبکه های اجتماعی ایرانی استفاده کنند که اطلاعات شان در ایران نگهداری شود. البته شکی نیست که نگهداری اطلاعات کاربران در داخل کشور تسهیل کننده ردگیری و نظارت بر اطلاعات و فعالیت کاربران است اما به هر حال تامین امنیت اطلاعات و حتی امر پیگیری سریع کاربران در صورت وقوع جرم، دلیل دیگری است که با آن کاربران را به استفاده از شبکه های اجتماعی ایرانی تشویق می کنند. اگر یکی از اهداف تشکیل شبکه های اجتماعی را که برقراری ارتباط فارغ از مرز و ملیت است را کنار بگذاریم و فرض کنیم کاربران ایرانی در همین دایره بسته داخلی بمانند، یکی از اصلی ترین نیاز کاربران در کار با شبکه های داخلی امکانات این شبکه هاست؛ البته اصلی ترین دلیل بعد از اطمینان به عدم شنود اطلاعات شان. بعد از آن گرافیک و ظاهر این شبکه ها یا به قولی UI آنهاست.
شبنم کهن چی
تعداد شبکه های اجتماعی ایرانی کم نیست. کافی است بدون فیلتر شکن قصد ورود به فیس بوک را داشته باشید تا به صفحه پیوندها ارجاع داده شوید و در دسته بندی شبکه های اجتماعی، به لیست بلندی از آنها دسترسی پیدا کنید. یا می توانید با یک جست وجوی ساده در گوگل ده ها شبکه اجتماعی ایرانی را پیدا کنید. من از روش دوم استفاده کردم؛ جست وجو در گوگل. با نگاهی گذرا به شبکه های اجتماعی ایرانی می توانید دلیل موفق نبودن آنها را در جذب کاربران بفهمید؛ کپی برابر اصل نیست.
نیل فیس
www.nilface.com
این شبکه اجتماعی مدعی است “محبوب ترین سایت اجتماعی بین المللی” است. اما این به اصطلاح «محبوب ترین سایت اجتماعی بین المللی» طراحی چشم نواز یا لوگوی تحسین برانگیزی ندارد. جالب است که برای ورود به این شبکه از لوگوی مشهورترین و بزرگترین شبکه اجتماعی که منفورترین شبکه نزد حامیان فیلترینگ در ایران است استفاده شده؛ لوگوی فیس بوک. علاوه بر اینکه در صفحات این شبکه اجتماعی ایرانی دکمه به اشتراک گذاری در گوگل پلاس دیده می شود. امکانات این شبکه اجتماعی، کپی امکاناتی است که در فیس بوک موجود است. حتی در لیست امکانات جدید سایت که معمولا برای جذب کاربران منتشر می شود از شباهت به فیس بوک نیز مایه گرفته اند؛ قالب تمام صفحه شبیه فیس بوک. اما کپی برابر اصل نیست.
شبکه اجتماعی ایرانیان
www.followers.ir
«کلیه امکانات این شبکه رایگان است»؛ این برترین ویژگی این شبکه اجتماعی است که نام و آدرس آن یکی نیست. مسوولان این شبکه اجتماعی که خیال خود و مخاطبانش را راحت کرده و در همان صفحه اول ذکر کرده است که کلیه محتوای این سایت توسط کاربران ایجاد می شود و مدیریت سایت هیچ مسوولیتی در قبال آنها ندارد. بنابراین خبری از آن ماوای امنی که کاربران را به آن دعوت می کنند تا از شر مزاحمان و سواستفاده کنندگان شبکه های خارجی در امان باشند نیست.
هیچ کسی هم مسوولیتی انتشار مطالبی که امنیت ملی را به خطر می اندازد و به مصلحت کشور نیست، ندارد. با این تفاسیر کاربر چرا باید شبکه اجتماعی با طراحی و ظاهری چندین مرتبه بهتر از این سایت، در حالی که با دوستانش در سراسر دنیا در ارتباط است به سمت استفاده از شبکه اجتماعی داخلی بیاید که در طراحی هم از فیس بوک کپی کرده و فقط رنگ قالب را تغییر داده است؟ طبیعی است که اگر از بین این دو شبکه اجتماعی بخواهید یکی را انتخاب کنید، آن یکی شبکه اجتماعی ایرانیان نخواهد بود.
ایران نت
www.netiran.net
قوانین حضور در این شبکه اجتماعی نسبت به شبکه های پیش سامان یافته تر است. در قوانین تاکید شده که مسوولیت محتوای قرار داده شده در اکانت ها به عهده صاحب اکانت است اما مسوولان این شبکه تلاش می کنند
قوانین عرفی را اعمال کنند و استفاده نادرست باعث حذف اکانت خواهد شد.
حتی با کسانی که با کامنت های نامناسب باعث بر هم زدن جو می شوند هم برخورد می شود. همچنین به صورت شفاف اعلام شده چون معیار سنجش موسیقی، قوانین فرهنگی جمهوری اسلامی ایران ایران است انتشار آهنگ های غیرمجاز اعم از صدای بانوان، رپ، خواننده های معلوم الحال خارجی و خواننده های فارسی زبان خارج از کشور ممنوع است.
این مساله شامل بازیگران خارجی هم می شود. این پست ها حذف خواهند شد. انتشار لینک سایت های تجاری نیز ممنوع است.
یکی از ویژگی های این شبکه اجتماعی این است که بدون عضو بودن می توانید از امکانات جانبی اش مانند پخش موسیقی، ختم قرآن، بازی و خواندن وبلاگ هاست.
این شبکه با اینکه به نظر می رسد کاربران می توانند از آن استفاده خوبی داشته باشند، حدود 50 هزار کاربر دارد.
هر ایرانی
www.harirani.ir
شعار این شبکه اجتماعی این است: هر ایرانی، یک فیس بوک ایرانی. از همین شعار مشخص است که این اساس طراحی این شبکه اجتماعی، فیس بوک است. یک جمله از رهبر نیز ذیل معرفی کوتاه این شبکه هست: «خودتان در مجامع فکري تان به دنبال راهکار باشید.» مقام معظم رهبری.
اولین چیزی که شاید شما را در این شبکه آزار دهد، این تقلید محض از فیس بوک نیست، بلکه تبلیغاتی است که مجبورید برای دیدن صفحات در هر بار باز شدن صفحات آنها را ببندید.
اما جالب ترین نکته این سایت؛ تیم مدیریتی که قرار است الگوی رفتاری کاربران باشد.
کافیست وارد بخش کاربران و بعد از آن مدیریت بروید. 15 نفر عضو تیم مدیریتی این شبکه اجتماعی هستند؛ اعضای تیم مدیریت، ناظران ارسال ها و ناظران ارشد.
این بخشی از نوشته های یکی از مدیران تیم شبکه اجتماعی هر ایرانی است: « سلام اخمخا خوبید؟ خوشید؟ خاک تو سرتون...اقا ما دوباره یادی از گذشته کردیمو خواستیم محاسن و معایب بهترین دوستامونو بهشون بگیم...(اونایی که هستن)...»
(http://harirani.ir/SHABGARD_TANHA). بخشی از معرفی یکی از مدیران این شبکه اجتماعی در پروفایلش را هم بخوانید بد نیست: « تحصیلات: زیر دیپلم، شغل: شغل شریف بیکاری، مدل موبایل: آیفون 10...». این مدیر حتما شماره موبایلش را هم برای برطرف کردن مشکلات کاربران و پشتیبانی 24 ساعته منتشر کرده است
(http://harirani.ir/aalirezaa1376 ). حالا شما دوست دارید در فیس بوک ایرانی تحت نظارت این مدیران عضو شوید؟
آیتگ
www.iteg.ir
موسسان این شبکه اجتماعی در همان صفحه اول اشاره کردند که این شبکه اجتماعی به نوعی متعلق به پزشکان، مهندسان و هنرمندان است و کاربران در آیتگ می توانند با میلیون ها نفر در خاورمیانه در ارتباط باشند. اما چرا فقط در خاورمیانه؟ توضیحی داده نشده است. طبق آنچه در صفحه اول شبکه اجتماعی آیتگ آمده، این شبکه به سه زبان فارسی، انگلیسی و عربی در دسترس است.
اما باید به شما هشدار دهم سطح توقعات تان را از این سایت در حد «خاورمیانه» و «پزشکان، مهندسان و هنرمندان» بالا نبرید. کوچک ترین توقع تان شاید این باشد که قبل از عضویت بتوانید در بخش قوانین به مرور نکات مهم بپردازید یا درباره موسسان این شبکه اجتماعی اطلاعات بیشتری کسب کنید. زحمت نکشید؛ بخش راهنما، قوانین، درباره ما و وبلاگ به یک لینک متصل می شود: صفحه اول سایت. راستی، برای تغییر زبان به عربی و انگلیسی هم زحمت نکشید. با انتخاب زبان عربی یا انگلیسی، باز هم سایت را به زبان فارسی مشاهده خواهید کرد.
و دیگران
از شبکه های اجتماعی مانند تبیان و کلوب که بگذریم بیشتر شبکه های اجتماعی ایرانی مشابه فیس بوک و توییتر کم نیستند و همگی آنها از این دو شبکه اجتماعی کپی کرده اند. حتی کپی ایرانی اینستاگرام نیز موجود است. اما کپی ناشیانه چه جذابیتی برای کاربرانی دارد که در شبکه های بزرگی مانند توییتر و فیس بوک عضو هستند و محتوایی به مراتب بهتر و به روز می خوانند و از ظاهر گرافیکی مناسبی هم بهره می برند. چسباندن «فیس» به انتها یا ابتدای یک کلمه دیگر یا کپی رنگ و لوگو و قالب، یک شبکه اجتماعی موفق نمی سازد.
برای جذب کاربرانی که با موفق ترین شبکه های اجتماعی دنیا سر و کار دارند خلاقیت مورد نیاز است که در اکثر شبکه های اجتماعی ایرانی موجود نیست. پس پیش از آنکه کاربران را تحت فشار بگذاریم، مجرم بخوانیم شان یا حق دسترسی شان را مسدود کنیم شاید به فکر اصلاح ایده های راه اندازی شبکه های اجتماعی باشیم.