مروری بر نظر موافقان و مخالفان فیلترینگ در قوا
طی دو فصل گذشته بیش از هر زمان دیگری درباره بایدها و نبایدهای فیلترینگ در ایران صحبت شده است. پیش از این اخلاف نظرها بین کاربران و مسوولان بود. کاربران از فیلتر شدن سایت ها و شبکه های اجتماعی ناراضی بودند و مسوولان معتقد بودند فیلتر شدن سایت ها و شبکه های اجتماعی نه تنها ضروری است بلکه طبیعی نیز هست. اما حالا اختلاف نظر بین مسوولان دولتی کشیده شده است. اظهار نظرها و برخی عملکردها به صورت مستقیم نشان دهنده دو دستگی بین مسوولان دولتی است. برخی معتقدند این دو دستگی موجب روشن شدن وضعیت فیلترینگ و اصلاح سیاست های فعلی می شود، اما در مقابل عده ای دیگر نظرشان این است که از موافقان و مخالفان فیلترینگ در دستگاه دولتی، تنها چیزی که باقی می ماند کاربران سرگردانی هستند که بالاخره نمی دانند فیلترینگ به شیوه کنونی باید باشد یا نباید باشد. در این میان کاربرانی که با روی کار آمدن دولت یازدهم و اظهار نظر رییس جمهور در مورد گردش آزاد اطلاعات و حق شهروندان برای دسترسی آزاد به اطلاعات، فکر می کردند وضعیت دسترسی به شبکه های اجتماعی و سایت ها در این دولت بهتر می شود، حالا در کمال ناباوری می بینند دامنه فیلترینگ به ابزارهای ارتباطی روی بستر تلفن همراه نیز کشیده شده است. در دومین دوره 100 روزه دولت یازدهم نه تنها فیلترینگ سر و سامان پیدا نکرده است بلکه لیست بلندبالایی از ابزارهای ارتباطی و شبکه های اجتماعی پر طرفدار – نه تنها در ایران بلکه در بیشتر کشورهای دنیا- تهیه شده که قرار است کمیته تعیین مصادیق محتوای مجرمانه به آنها رسیدگی کرده و فیلترشان کند. حالا بعد از فیس بوک که مدت هاست درباره فیلتر باقی ماندن یا رفع فیلتر آن بحث است، مسدودسازی اپلیکیشن پیام رسان وی چت، واکنش های زیادی در پی داشت که مرور آن خالی از لطف نیست.
شبنم کهن چی
وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات
وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات از جمله دولتمردانی است که با شیوه فیلترینگ فعلی مخالف است. واعظی با اظهار نظر درباره فیلتر شدن ویچت موضع وزارت ارتباطات را در مورد شیوه فیلترینگ مشخص کرد: فیلتر شدن ویچت ربطی به وزارت ارتباطات ندارد و حتی ما اعلام کردهایم حاضریم فقط بخشی از این شبکه اجتماعی که مورد اشکال این کمیته است را حذف کنیم. چون بسیاری از افراد جامعه استفاده صحیحی از این شبکه اجتماعی دارند.
معاون وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات
بعد از وزیر ارتباطات، معاون وی نیز اعلام کرد که وزارت ارتباطات با فیلتر شدن ویچت مخالف بوده است.
دبیر شورای عالی فضای مجازی
دبیر شورای عالی فضای مجازی، محمد حسن انتظاری، شورایی که برخی معتقدند باید وارد میدان فیلترینگ شود به صورت غیر مستقیم شیوه فیلترینگ فعلی را مورد انتقاد قرار داده است. وی نیز گفته: باید قوانین و نظام حقوقی متناسب با فیلترینگ را طراحی کنیم تا تحت نظام مذکور این بخش از حالت سلیقهای بیرون بیاید.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی از جمله کسانی است که در صف اول مخالفان فیلترینگ شبکههای اجتماعی و ابزارهای ارتباطی ایستاده و از سوی موافقان فیلترینگ نیز مورد انتقاد قرار گرفته است. زمانی که ویچت فیلتر شد وی نظرش این بود که میتوان بخشهای مضر ویچت را فیلتر کرد چرا که ویچت یک وسیله ارتباطی بسیار مناسب است. علی جنتی پیش از این نیز در مورد فیس بوک گفته بود: به نظر من فیسبوک از مصادیق مجرمانه به شمار نمیرود و کسانی که عضو آن هستند، ارتباطات سالم و درستی دارند. نه تنها فیسبوک باید قابل دسترسی باشد بلکه قید «غیرقانونی» برای سایر شبکههای اجتماعی نیز باید برداشته شود.
نماینده مجلس
بین نمایندههای مجلس نیز هم موافق هم مخالف فیلترینگ وجود دارد. سالار مرادی، یکی از اعضای هیات رئیسه کمیسیون اجتماعی مجلس، معتقد است برخورد سلبی با شبکههای اجتماعی (فیلترینگ) نتیجهبخش نیست و بهترین راه برخورد با این شبکهها فرهنگ سازی است. وی گفت: هیچ کشوری نمیتواند خود را یک جزیره مستقل فرض کرده و از تکنولوژی استفاده نکند، با فیلتر کردن تنها خود را محصور کرده و راه به جایی نمیبریم.
معاون اجتماعی نیروی انتظامی
معاون اجتماعی نیروی انتظامی، سعید منتظر المهدی در مورد فیلتر برخی از شبکههای اجتماعی و موبایلی با اشاره به اظهارات فرمانده ناجا در این مورد گفت: ما مخالف آن هستیم که در مواجهه و رویارویی با یک مشکل، بلافاصله صورت مساله را پاک کنیم بلکه معتقدیم باید راهکاری اندیشیده شود تا تنها قسمتهای مضر فیلتر شود.
ناظر مجلس در کارگروه فیلترینگ
عضو ناظر مجلس در کارگروه تعیین مصادیق مجرمانه، محمدعلی اسفنانی، فیلترینگ صفحات با محتوای نامناسب به جای ایجاد محدودیت در استفاده از شبکههای اجتماعی را مثبت ارزیابی میکند. وی گفته: فیلترینگ صفحات با محتوای نامناسب میتواند جایگزین خوبی برای فیلتر کلی شبکههای اجتماعی باشد.
ناظر مجلس در کارگروه فیلترینگ
دبیر کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه، عبدالصمد خرمآبادی، از طرفداران پر و پاقرص فیلترینگ است که هفته گذشته نیز وزیر ارشاد را به خاطر موضعش در برابر فیلترینگ ویچت مورد انتقاد تند قرار داد. وی در مورد فیلترینگ ویچت و ابزارهای مشابه آن گفته: استنباط من به عنوان دبیر کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه این است اگر کارگروه به این نتیجه برسد که نرمافزارهای داخلی مشابه ویچت و دیگر ابزارهای ارتباطی میتوانند نیاز ارتباطی صوتی و تصویری کاربران را برآورده کنند، کارگروه دستور فیلتر آنها را هم صادر میکند.
مسئول بسیج جامعه زنان
مسئول بسیج جامعه زنان از جمله موافقان فیلترینگ ابزارهای ارتباطی جدید است. او معتقد است شبکههای اجتماعی جدید مانند ویچت و همچنین فیسبوک حیازدایی و ترویج اباگری را به دنبال دارد، در واقع این شبکههای برای خانوادهها و جوانان مخرب هستند.
رییس مرکز پاسخگویی به سؤالات دینی
رییس مرکز پاسخگویی به سؤالات دینی سازمان تبلیغات اسلامی اما معتقد است فیلترینگ امروز سلیقهای اعمال میشود و باید این شیوه اصلاح شود. حجت الاسلام سید محمد سادات منصوری گفته: بحث فیلترینگ یک بحث بسیار تخصصی و مهم در کشور است که به اندازه کافی در موردش بحث و کارشناسی نشده است و در خیلی جاها سلیقهای عمل میشود. اولاً در مورد اینکه آیا فیلترینگ لازم است یا نه باید گفت در اصل فیلترینگ هیچ شبههای نیست که کاری ضروری و لازم است. به همین دلیل بسیاری از کشورها حتی در اروپا و آمریکا هم بعضی از سایتها را فیلتر میکنند و اجازه دسترسی همگانی به آنها نمیدهند. وی گفته: اگر محدوده فیلترینگ را بزرگ کنیم یعنی سایتهای زیادی را فیلتر و سلیقهای عمل کنیم این مساله باعث تشویق آدمهایی میشود که نمیخواهند دنبال محتواهای مجرمانه بروند اما مجبورند فیلترینگ را دور بزنند و از فیلترشکن استفاده کنند. این محدود دیدن اینترنت و سلیقهای عمل کردن افراطی خودش مضر حرکت فیلترینگ است.
نماینده مجلس
گفته میشود رمضانعلی سبحانیفرد، نماینده مجلس و عضو کارگروه تعیین مصادیق از رای دهندگان به فیلتر شدن ویچت بوده است. او معتقد است شبکههای اجتماعی و نرمافزارهای ارتباطی که هر روز تکنولوژی آنها ارتقا پیدا میکند را باید با نگاه کلان بررسی کرد و شورای عالی فضای مجازی، سران قوا و مسوولان امنیتی، انتظامی، اجتماعی و فرهنگی در سطح عالی سیاستگذاری کلانی داشته باشند.
البته به نظر میرسد وی نظرات ضد و نقیضی درباره فیلترینگ دارد. سبحانیفرد در یکی دیگر از اظهار نظراتش گفته: فیلترینگ چیزی هست که مختص ایران نیست و در همه کشورها اتفاق میافتد و حتی در آمریکا به مراتب شدیدتر از ایران وجود دارد ولی آنچه که هست شیوه فیلترینگ در ایران و آنجاست.
او درباره نحوه برخورد با شبکههای اجتماعی گفته: اگر خاطرتان باشد در روزهای اول ورود اینترنت به کشور نیز چنین برخوردهایی وجود داشت و بسیاری آن را نفی میکردند، عدهای هم با بیان اینکه مضرات آن بیشتر از محاسناش است، میگفتند که نباید قابل استفاده در جامعه باشد. البته عدهای هم بودند که مثال چاقو را میزدند و معتقد بودند که از این بستر هم میتوان استفاده خوب داشت و هم بد، لذا باید فرهنگسازی آن صورت گیرد.
رییس پلیس کشور
احمدی مقدم، رییس پلیس کشور نیز بعد از فیلتر شدن ویچت نظرش این بود که اگر ویچت خوبیهایی دارد، نباید کل سرویس مسدود میشد.
دست آخر
در این جدال که به نظر میرسد کم کم رنگ و بوی جدیتری به خود میگیرد معلوم نیست حرف کدام دسته به کرسی خواهد نشست؛ موافقان یا مخالفان. آنچه هر دو دسته باید مد نظر قرار دهند نیاز مردم امروز به فناوریهای نوین و ابزارهای ارتباطی است که گریزی هم از برآورده کردن این نیاز نیست.